Ο όρος «μυϊκή θλάση – Muscle Strain» έχει επιλεχθεί αυθαίρετα για να εκφράσει οποιονδήποτε τραυματισμό γίνεται στις ίνες ενός μυός. Ετυμολογικά ‘θλάση’ σημαίνει ‘χτύπημα’. Στην ορθοπεδική αυτό που ονομάζουμε μυϊκές θλάσεις είναι μια μερική ή ολική ρήξη των μυϊκών ινών, συνήθως από απότομη διάταση και όχι πλήξη. Οι μυϊκές θλάσεις χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με την σοβαρότητα του τραυματισμού και την εμφάνιση συμπτωμάτων.
Κατηγοριοποίηση μυϊκών θλάσεων – Μηχανισμοί ενεργοποίησης
Στην πλειονότητα των θλάσεων ο μηχανισμός είναι απότομη διάταση του μυός η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την υπερφόρτιση και ρήξη (μερική ή ολική) των ινών του. Στις περιπτώσεις που έχουμε ζημιά στον μυ από κατευθείαν χτύπημα διευκρινίζουμε ότι πρόκειται για θλάση από τοπική πλήξη (contusion).
Οι θλάσεις κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την βαρύτητά τους. Η εκτίμηση της βαρύτητας με απλή κλινική εξέταση είναι θέμα εμπειρίας. Η τελική, ξεκάθαρη κατηγοριοποίηση είναι ωστόσο δυνατή μόνο με την βοήθεια κάποιας απεικονιστικής εξέτασης (υπερηχογράφημα/sonography, μαγνητική τομογραφία/MRI).
Στις θλάσεις 1ου βαθμού υπάρχει διάταση του μυός χωρίς ορατή ρήξη των μυϊκών ινών. Στον υπέρηχο βλέπουμε συνήθως μόνο ένα οίδημα, ήπιο πόνο και μειωμένη λειτουργικότητα κατά την εκτέλεση της άσκησης.
Την θλάση 1ου βαθμού συχνά την ονομάζουμε «τράβηγμα».
Η θλάση 2ου βαθμού είναι ρήξη των μυϊκών ινών σε ένα τμήμα του μυός. Τα συμπτώματα είναι πολύ πιο έντονα. Υπάρχει έντονος μυικός σπασμός, αιμάτωμα και οίδημα στην τραυματισμένη περιοχή, με αποτέλεσμα ο μυς να χάνει την ελαστικότητά του.
Η θλάση 3ου βαθμού είναι ολική ρήξη του μυός και απαντάται σπάνια. Στις θλάσεις 3ου βαθμού αντιμετωπίζεται εκτεταμένο αιμάτωμα καθώς και αισθητά μειωμένη κινητικότητα του μυός.
Αιτία
Τα αίτια των μυϊκών θλάσεων μπορεί να είναι κάποια από τα ακόλουθα:
- Υπερβολική κόπωση των μυών μετά από συνεχόμενη άσκηση – γυμναστική
- Ανεπαρκής προθέρμανση (warm up)και ανεπάρκεια διατάσεων (stretching) με αποτέλεσμα την μειωμένη ελαστικότητα των μυών
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες, για παράδειγμα άσκηση σε υγρό και ψυχρό περιβάλλον οπου το σώμα να μην έχει αποκτήσει την κατάλληλη θερμοκρασία
- Κακή τεχνική κατά την εκτέλεση των ασκήσεων, μυϊκή ανισορροπία
- Μυική ανικανότητα. Οι μύες εκπαιδεύονται να έχουν αντοχή και διαμορφώνονται ώστε να έχουν ελαστικότητα. Όταν οι μύες κουραστούν, είναι επιρρεπείς σε κακώσεις. Το ίδιο συμβαίνει και σε μύες που δεν έχουν ελαστικότητα.
- Υπερπροπόνηση και υπερβολή των δυνάμεων μας κατά την δραστηριότητα που κάνουμε.
- Κακός εξοπλισμός π.χ. ακατάλληλα παπούτσια
- Έλλειψη ύπνου και κακή διατροφή (φτωχή σε κάλιο-μαγνήσιο-νάτριο)
Παθοφυσιολογία
Την περίοδο ανάμεσα στον τραυματισμό και την επάνοδο σε αθλητικές δραστηριότητες την χωρίζουμε σε τρεις φάσεις:
1. Αμέσως μετά τον τραυματισμό έχουμε την φάση της οξείας φλεγμονής / νέκρωσης. Στο κέντρο της περιοχής που τραυματίζεται έχουμε νέκρωση μυϊκών ινών ενώ περιμετρικά της νέκρωσης είναι μία ζώνη οξείας φλεγμονής. Επίσης σχηματίζεται αμέσως ένα αιμάτωμα που καλύπτει την περιοχή.
2. Η επόμενη φάση είναι η φάση της επούλωσης στην οποία υπάρχει απομάκρυνση του νεκρωτικού ιστού από μακροφαγικά κύτταρα ενώ παράλληλα εκκρίνονται αυξητικοί παράγοντες. Στο σημείο της επούλωσης εμφανίζονται λεμφοκύτταρα και μικρά αιμοφόρα αγγεία που έχουν σαν αποτέλεσμα την παραγωγή ενός συνδετικού ουλώδους ιστού. Η δημιουργία του ουλώδους ιστού συνήθως αρχίζει την 2η εβδομάδα.
3. Η τελευταία φάση είναι η φάση της ανάπλασης η οποία χαρακτηρίζεται από συρρίκνωση του ουλώδους ιστού και ανάπλαση των μυϊκών ινών.
Θεραπεία
Αμέσως μετά τον τραυματισμό εφαρμόζουμε τις αρχές του R.I.C.E. (Rest – Ice – Compression – Elevation / ακινητοποίηση – παγοθεραπεία – συμπίεση – ανύψωση του μέλους). Η πρώτη αυτή περίοδος προφύλαξης είναι σημαντική γιατί οι μελέτες έχουν δείξει ότι η ακινητοποίηση κατά το πρώτο αυτό στάδιο φαίνεται να μειώνει την έκταση του ουλώδους ιστού και την συχνότητα υποτροπών στο μέλλον.
Στην περίοδο αυτή η φυσιοθεραπευτική αγωγή έχει σαν στόχο την αποσυμφόρηση της περιοχής από το αιμάτωμα / οίδημα με τεχνικές λεμφικής παροχέτευσης (lymph drainage) και την βελτίωση της κινητικότητας με τοπική υποστήριξη των ιστών (περίδεση ή kinesiotaping). Μετά τα πρώτα 2-3 εικοσιτετράωρα η ακινητοποίηση της περιοχής είναι ωστόσο επιζήμια. Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν η κινητοποίηση ξεκινάει νωρίς, έχουμε καλύτερη επαναγγείωση στην περιοχή, καλύτερη ανάπλαση αλλά και προσανατολισμό των μυϊκών ινών έτσι ώστε ο επουλωθείς μυς να επανέλθει στα επίπεδα ανθεκτικότητας του φυσιολογικού.
Εκτός από ένα πρόγραμμα ήπιων διατάσεων αρχίζει σε αυτή την φάση και πρόγραμμα ενδυνάμωσης που ξεκινά με ισομετρικές ασκήσεις και συνεχίζεται προοδευτικά με πλειομετρικό ή, όπου είναι δυνατόν, με ισοκινητικό ασκησιολόγιο. Οι ασκήσεις δεν πρέπει ποτέ να ξεπερνούν τα όρια του πόνου ενώ οι αντιστάσεις αυξάνονται προοδευτικά.
Σε γενικές γραμμές, στις θλάσεις 1ου βαθμού η αποθεραπεία διαρκεί 10 ημέρες περίπου ενώ στις θλάσεις 2ου βαθμού τουλάχιστον 3 εβδομάδες.
Στις σοβαρότερες θλάσεις 2ου βαθμού όπως επίσης και στις 3ου βαθμού (οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις χρήζουν και χειρουργικής αντιμετώπισης) είναι δύσκολο να γίνει ακριβής πρόβλεψη για τον χρόνο επανόδου και το κάθε περιστατικό θα πρέπει να εκτιμάται ανεξάρτητα.
