Η πελματιαία περιτονία (plantar fascia) είναι μια πυκνή ινώδης ταινία συνεκτικού ιστού που ξεκινά από την πτέρνα και εκτείνεται έως και κάτω από τις κεφάλες των πέντε μεταταρσίων, εκεί δηλαδή που αρχίζουν τα δάκτυλα.
Η πελματιαία απονεύρωση είναι το κεντρικό τμήμα της πελματιαίας περιτονίας και βρίσκεται μόνιμα υπό τάση, ώστε να διατηρεί την «αψίδα» του ποδιού (την λεγόμενη ποδική καμάρα – medial arch) με τον ίδιο τρόπο που η τεντωμένη χορδή διατηρεί την καμπύλη ενός τόξου. Εάν η ταινία είναι κοντή/σφιχτή τότε έχουμε υψηλή καμάρα (κοιλοποδια – pes cavus) ενώ εάν έχουμε χαλαρότητα της ταινίας σχηματίζεται χαμηλή καμάρα (πλατυποδία – pes planus / flatfoot deformity / flat feet).
Αιτιολογία εμφάνισης
Η πελματιαία απονευρωσίτιδα (plantar fasciitis) είναι μια επώδυνος φλεγμονώδης κατάσταση που κατατάσσεται στα σύνδρομα υπέρχρησης (overuse syndromes). Είναι μια από τις πιο κοινές αιτίες πόνου στην περιοχή της πτέρνας. Η φλεγμονή εμφανίζεται στο σημείο που εκφύεται η πελματιαία απονεύρωση από το οστό της πτέρνας και τα συνηθέστερα αίτια της είναι :
- Ορθοστασία, έντονη καταπόνηση και γενικά αυξημένα φορτία με παπούτσια που δεν υποστηρίζουν επαρκώς την ποδική καμάρα
- Ποδική καμάρα υπερβολικά υψηλή (κοιλοποδία) ή χαμηλή (πλατυποδία).
- Δυσκαμψία της ποδοκνημικής λόγω μειωμένης ελαστικότητας των μυών της γάμπας.
- Παχυσαρκία
- Ζαχαρώδης διαβήτης
- Τραυματισμός – Αθλητική κάκωση
- Λανθασμένη Τεχνική Βάδισης και κακή κατανομή των φορτίων στη ποδοκνημική.
Άκανθα πτέρνας
Αν και σε πολλούς ασθενείς που έχουν πελματιαία απονευρωσίτιδα συνυπάρχει και άκανθα πτέρνας, η ύπαρξη της δεν συμβάλλει στην δημιουργία της νόσου. Μόνο το 5% των ανθρώπων που έχουν άκανθα πτέρνας αναπτύσσουν πελματιαία απονευρωσίτιδα
Συμπτώματα
Τα συνηθέστερο σύμπτωμα είναι ο πόνος στην πελματιαία επιφάνεια της πτέρνας. Ο πόνος μπορεί να είναι χειρότερος το πρωί μετά την πρωινή έγερση από το κρεβάτι ή μετά από μεγάλη περίοδο ανάπαυσης και μειώνεται προοδευτικά με την βάδιση.
Αντιμετώπιση
Συντηρητική αγωγή
Η αντιμετώπιση της πελματιαίας απονευρωσίτιδας είναι μια χρονοβόρα διαδικασία και απαιτεί υπομονή και επιμονή. Η συντηρητική αντιμετώπιση περιλαμβάνει:
- Ανάπαυση. Αρχικά η μείωση ή και η παύση της δραστηριότητας που προκάλεσε την φλεγμονή μπορεί να είναι απαραίτητη. Η εναλλαγή με ένα άλλο άθλημα που δεν έχει κρούσεις με το έδαφος (όπως η κολύμβηση) θα βοηθήσει προκειμένου να διατηρηθεί η φυσική κατάσταση και η αερόβια ικανότητα.
- Παγοθεραπεία: Η χρήση πάγου 3-4 φορές την ημέρα για 15-20 λεπτά θα περιορίσει την φλεγμονή. Αυτό μπορεί να συνδυαστεί με ήπιο μάλαξη στο πέλμα.
- Διατάσεις: Η διατάσεις της πελματιαίας απονεύρωσης αλλά και των μυών οπίσθια της κνήμης είναι απαραίτητες και αποτελεσματικές στην μείωση του πόνου και την αποφυγή υποτροπής.
- Η φυσιοθεραπευτική αγωγή συνιστάται στην εφαρμογή τεχνικών διάτασης και manual mobilisation με σκοπό την μείωση της τάσης στην απονεύρωση και στους μύες της γαστροκνημίας, στην εφαρμογή ειδικής περίδεσης (taping) ώστε να υποστηριχθεί η απονεύρωση και η εφαρμογή της λεγόμενης shock wave therapy (κρουστικός υπέρηχος).
Διατάσεις Γαστροκνημίας
Στηριζόμενοι σε ένα τοίχο βάζετε το ένα πόδι μπροστά και το άλλο πίσω, στην συνέχεια σπρώχνετε τον τοίχο. Το πίσω πόδι είναι αυτό που κάνει την διάταση και πρέπει να νιώθετε ήπια τάση στην γάμπα. Κρατάτε την τάση για 20 δευτερόλεπτα και επαναλαμβάνετε 5-10 φορές. Η άσκηση πρέπει αρχικά να γίνεται με τεντωμένο το πίσω πόδι και στην συνέχεια να την κάνετε με λυγισμένο.
Διατάσεις πελματιαίας απονεύρωσης
Με την βοήθεια του χεριού τραβάτε την άκρη του ποδιού από τα δάκτυλα μέχρι να νιώσετε τάση στο πέλμα. Διατηρείτε την τάση για 20 δευτερόλεπτα και επαναλαμβάνεται 5-10 φορές.
Χρήση ειδικών πάτων
Η χρήση μαλακών υποδημάτων με μεγάλη σόλα, ενός υποπτέρνιου σιλικόνης τοποθετημένο κάτω από την πτέρνα ή ιδανικά η κατασκευή ειδικών πάτων μετά από πελματογράφημα, μπορεί να βοηθήσει να μειωθεί η πίεση στην περιοχή και επομένως ο πόνος και η φλεγμονή.
Περίπου το 90% των ασθενών που αντιμετωπίζονται συντηρητικά θεραπεύονται εφόσον έχουν και την απαιτούμενη υπομονή μετά από διάρκεια θεραπείας 2-3 μηνών τουλάχιστον. Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει βελτίωση με την συντηρητική αγωγή και τα συμπτώματα υποτροπιάζουν καταφεύγουμε, σαν τελευταία λύση, στην χειρουργική θεραπεία, κατά την οποία γίνεται μερική διατομή / αποσυμπίεση της πελματιαίας απονεύρωσης στην έκφυσή της.
